09

Buiten in de hitte tjilpen de piepkleine vogeltjes in de sinaasappelboom. Eronder heb ik afgesneden melkcontainers van AH gelegd met water. Het werkt.  s Ochtends een fazanten moeder met haar kleintje. Of twee duiven die gewoonlijk boven op de houten spanten zitten van het nog niet afgebouwde huis van Omar.
Het is middag en de zon staat loodrecht boven de Roundhut.
Binnen is het een gekrakeel . Malang zit met drie vriendjes te tekenen, plaatjes te kijken in de nieuwe 'dictionaire' of met de houten 'computer' te spelen. Het is net een privé schooltje. Om beurten laten ze zien wat ze getekend hebben.Ik vraag in het Engels en als ik het toevallig weet in het Mandinka.  Zo leer ik maan, zon en sterren.  Kleuren en kleding.
Met overslaande stem roept Malang zijn vriendjes erbij als hij de lichaamsdelen in het kinder woordenboek ziet. Hij kan zich moeilijk concentreren. Steeds haalt hij iets nieuws uit de speelgoedkist.  Als een echte juf leg ik hem uit dat drie dingen genoeg is. Hij vat het en legt de zojuist opgehaalde puzzle weer terug in de kist.
Ondertussen stroomt de veranda langzaam vol met meer buurkinderen. " Vier is genoeg" waarschuw ik. En vervolgens stuurt Malang ze boos naar huis : "Taa suo kono! Go home!"  Ik verbeter hem dat hij het best wat aardiger mag zeggen. Maar hij zit alweer in zijn boek. Vliegtuigen en motoren.
Een wereld gaat open voor de boys.
Na ruim een uur vind ik het mooi geweest. "Opruimen alles en naar buiten! Play in the street!" Alleen Malang begrijpt mijn Nederlands maar de drie anderen horen aan de toon dat het Klaar! is. Ze  rennen het erf af , klaar om in bomen klimmen of geiten achterna te zitten.
Eindelijk weer rust.

08

08
In meerdere opzichten is het even 'terug naar af'. Mechanisch kun je de pijn in mijn knie gerust noemen. En de jeep, die heeft het gehobbel en gebutst door gaten en kuilen drie jaar doorstaan, maar heeft nu meer weg van een zeef met al die roestgaten in de bodem.  Nog even en ik kan er mee peddelen.
Mijn knie had meer last van het mulle zand.  Toevallig las ik laatst op Internet wat voor knieproblemen het kan geven als je in een te zware versnelling fietst. En raak. Zondag zakte ik er doorheen van de pijn.  Slapen met koolbladeren in een theedoek er omheen gebonden mocht niet baten. Paracetamol evenmin.  Een dag rust moest toch wel iets doen. Klopt. Het been werd stijf en ik kon geen kant meer op. Toen herinnerde ik me de oefeningen van de fysiotherapeut Anita in Nederland.  Braaf ging ik tien tellen mijn half gestrekte been heffen  en hoorde haar in gedachten zeggen: "niet laten klappen" en liet het pijnlijke been langzaam zakken. Toen ik s avonds een bad genomen had kon ik niet meer van de spierpijn.  Malang masseerde de achterkant van mijn been met bamboe crème. Zijn kleine sterke handen kneedden de spieren als een volleerde masseur.  De oefeningen doe ik nu drie keer per dag. Hopelijk helpt het.
Maandagochtend stond lasser Yaya als afgesproken om negen uur voor deur. Hij inspecteerde de jeep en haalde alle overbodige spullen eruit.  Een afgebroken tang,  brandblusser, halve gevaren driehoek en zo nog wat zwerftroep.  Even later klopte Omar aan. Het idee is dat hij het motor gedeelte gaat doen en de nieuwe bedrading regelt. Waar het moest gebeuren was een punt. Omar werkt het liefst hier in Gunjur en Yaya op zijn werkplek in Busumbala.  Laten ze het samen lekker uitzoeken.  Met koffie als smeermiddel ging dat prima. In no time ging Omar akkoord met Busumbala.  Een half uur later hobbelde Yaya met 2000 dalasis op zak voor materiaal de compound af.
Foute knie en geen jeep. Wel twee fietsen maar daar lijkt het me nu even niet de tijd voor. Verplicht relaxen dus. 'Nooit meer slapen' van W. F.Hermans stond hoog op mijn lijstje. In luisterboekvorm kon ik eindelijk de rust vinden om in het ochtend zonnetje te 'lezen'.
Regelmatig hoor ik de roestige poort opengaan en zie ik nieuwsgierige kindertjes de compound op drentelen.  "NJATO..later!..' Ongelovig keren ze om. Zat die toubab daar nou in een stoel niks te doen?! Klopt. En het bevalt haar prima.

07

De zon is achter de bomen gezakt. De maan moet nog komen dus nog pikkedonker buiten. Kwart over acht op vrijdagavond.  We hoeven  even niet te haasten want geen school morgen.
Ik ben te moe om te schrijven.  De dagen zijn zo intensief dat ik een uur na Malang er al in lig.  Dat krijg je als je plannen hebt. Of dromen.  Die wil je waar maken. Vandaag het fietsplan waar gemaakt. Daartoe gisteren  mijn mountainbike op laten knappen.  Want mijn 'geliefde' had die zonder handremmen en kabels achter gelaten. Malang had maar een kort dagje op school vanwege de vri jdag. Ik had hem beloofd dat we een testritje zouden maken. Compleet met fietsbroek, helm en handschoentjes scheurde hij door het zand waar ik zat te ploegen om in het zadel te blijven. Angst is een slechte raadgever. Ik zag de mulle kruising van paden en zette me schrap.  Baff!  daar ging ik. Supersnel klauterde ik overeind als om het gebeurde ongedaan te maken.  Maar het ontging een oude man niet. Wat ik probeerde te vermijden - het niet aan Malang laten zien-  legde hij nog even omstandig uit aan hem. " Die toubab is gevallen.  Je moet op haar wachten."  Lief bedoeld maar niet echt nodig wat mij betreft. Over de asfaltweg was weliswaar en makkie,  maar met een jochie van 7 een hele uitdaging.  De zwaarbeladen zandtrucks reden af en aan. Bedenk daarbij dat ze voer niets en niemand afremmen, laat staan stoppen. Toch kon ik het niet laten schuin bezijden Malang te rijden. Die grote Hollandse met die forse kont zouden ze echt niet over het hoofd zien. En inderdaad  scheurden ze om me heen. Toen we eindelijk de 'afslag' bereikten die naar de fietsenman leidt,  hield ik het voor gezien.  De terugweg dan toch maar over de mulle zandwegen van Gunjur. Al was het maar omdat ik dan langs Father House (de pater) kom om een biertje te scoren. Pap reed met ons mee. Ontspannen peddelde hij de mulle kruisingen over. En ik maar wijdbeens ploegen met die fiets tussen mijn benen. Gelukkig had ik een wikkelrok over mijn fietsbroek gedrapeerd. De aanblik bleef daardoor enigszins redelijk . Maar een favoriet gaat dit niet worden. 
Fit als een hoentje stapte Malang van zijn fiets. Ik was dood. Te moe zelfs om het biertje direct achterover te slaan.
Maar het was een testrit.  En dus zal hier nog wel een vervolg op komen.

06

Een prachtige dag met Nick van der Riet en zijn vrouw in de tuin van het chique Seafront Residence Hotel. Heel veel bijpraten want Nick is ook een Gambiaganger. Daarna zwemmen in een helblauw zwembad.
Malang heeft nu zijn eerste zwemles van mij gekregen. In de zee hoef ik dat niet te proberen met steeds aan rollende golven.  Bandjes om de armen en op de rug de beenslag oefenen.  Mijn ervaring als vrijwilliger bij de zwem- moslimmeisjes kwam goed van pas.
S ochtends vroeg,  gingen we met de te vieze jeep op pad richting Bijilo, ongeveer 45 minuten rijden over de Coastal Road. Halverwege passeerden we het vissersdorpTanji. Wow! Er was een  Groentenmarkt! Als een gek heb ik bij iedere vrouw die daar achter een zeiltje op de grond zat, wat gekocht. Gevolg: een enorme tas met sla, tomaten, komkommers, bieslook, radish, kool, paprika's, wortelen, aubergines,  pepers en citroenen. Wat kun je die vrouwen blij maken met zoveel verkoop ineens.  Ik werd zelfs uitgezwaaid toen we met 2 volle tassen weer op weg gingen. In het hotel wilden ze het wel in de koelkast bewaren voor me..
Aan het eind van de dag -au! mijn rug!- nog even langs Pap om vis op te halen. Alles snel, want Malang moet morgen weer naar school en op tijd naar bed.
Snel. Je kunt er op wachten dat er iets mis gaat. De zon was al bijna onder en ik kon nog net twee vissen schoonmaken voor het avondeten.  Nu komt er altijd een klein mager katje om eten miauwen. Dus kookte ik snel!  snel! de koppen en ingewanden. In een seconde was ik terug op de veranda en wilde de keurig schoongemaakte vissen nog even naspoelen.  Ik zie 1 vis. Ben ik zo stom geweest om de tweede met het spoelwater weg te gooien? Dat niet, maar stom was ik wel. Er bleken inmiddels meerdere katten gearriveerd. De dieven hadden mijn vis gejat! Ongeloof maakte plaats voor domme woede. Waarom dom?! Omdat ik ze wel eens zou krijgen.. ze zaten op afstand te wachten op meer.  Hun ogen lichtten op in het donker. Met een grote schaal water toog ik woest naar de veranda, klom op het muurtje om beter te kunnen mikken en toen....  holderdebolbolder maakte ik een dubbele salto de struiken in. Hoe kon ik zo absurd doen voor een paar katten?! Binnen zat Malang rustig te tekenen. Ik schaamde me dood en hij mocht het niet weten. Dus klopte ik zo goed en zo kwaad als het ging het vuil van mijn kleren .  Au! Mijn rug! Snel verder koken maar en dan aan tafel.
Bij het licht van de Waka Waka zag ik Malang naar mijn armen kijken. Mijn bril was ik ook al verloren. Dus vertelde ik hem lachend het absurde verhaal.
De val heeft mijn rug niet echt verbeterd. Had gekund, dat alles dan weer netjes terug op zijn plaats schuift. Niet dus.
Te moe en te gebroken mocht Malang zelf het boekje van Kikker in de Sneeuw aan mij voorlezen. Voor zijn gemak in zijn moedertaal,  het mandinka. Schattig hoe hij het verhaal net zo vertelde als ik in het Hollands. Ik herkende het aan de dieren die hij opnoemde en andere steekwoorden.
Au! Mijn rug!
Misschien moet ik  toch eens een keertje 'normaal' gaan doen

05

Ook hier komt het voor dat ik soms bloedje  sjagreinig wordt ondanks The Smiling Coast of The Gambia.  Maar daar is de jeep en de Ipod met muziek. Een grote troost.  En Malang niet te vergeten. Op weg naar Kartong kon ik zowaar een knipoog op  brengen naar hem. Die kan er ook niks aan doen uiteindelijk.  En zo gingen we al bij Medina Salaam weer zingend op weg naar het strand. De zee is altijd heilzaam.
Het strand is verlaten.  De Senegalese vissers boeten hun netten onder de lage rieten afdakjes.
"Comment ca va?"
Het geëikte antwoord "ca va un peu" laat niet op zich wachten. De zee is woest. De stroming is te sterk om er echt in te gaan.  Dus zittend aan de vloedlijn is al gevaarlijk genoeg.   Malang bouwt huizen die direct door de zee worden 'opgegeten'. "Konko!" Roept hij enthousiast.  Honger heeft de zee!
Terug slenterend door het mulle zand rapen we schelpen. "Twins!" en even later is de bodem van een aangespoelde jerrycan bedekt met dubbele schelpen in diverse kleuren en maten.
Terug bij de vissershutjes ontdekken we katoenstruiken. De gedroogde vruchten zijn open gebarsten en de witte katoenbollen doen denken aan sneeuw.  Alsof we nog niet genoeg mee sjouwen.. gedroogde koeienpoep voor de planten kan er ook nog wel bij.
Thuis gaat de hele verzameling de kamer in. Want alles wat je buiten laat is binnen een minuut spoorloos verdwenen als het even tegen zit.  Het is en blijft een huishouden van Jan Steen. 'Poep in de kamer', die hebben we nog niet eerder gehad.

04

Als een stoffig zwart lint tussen groene palmbomen slingert de hoofdweg zich richting Brikama. Af en toe ligt er een rijstveldje tussen waarop vrouwen dubbel gevouwen aan het werk zijn. Konten in de lucht.
Het is een feest als je geen haast hebt. Het motortje van de jeep  pruttelt rustig haar gangetje. Soms voel ik me verliefd op het gebutste en versleten vehikel. Dat  ik nog niet mee hoef te peddelen is omdat de bodem er nog net niet helemaal onderuit valt. "Oh Tineke look!" roept Pap geschrokken, als hij het zand van de bodem plaat wegveegt en recht op de zandweg kijkt. "I know Pap, it is in the planning" lach ik, denkend aan de fiets die hem minstens een maand zal moeten vervangen. Water halen wordt dan echt een probleem. Zeker met de kruiwagen?! Reden waarom ik me wel drie keer bedenk voor ik de bodemplaat laat vervangen. Maar het  moet ervan komen als ik er niet al rijdend doorheen wil zakken.
Zoals ik gehoopt had zijn de roadblocks een verademing.  Agenten staan relaxed de krant te lezen en showen desgevraagd de voorpagina waarop de vice president met de ex vice president staan afgebeeld. "Mambeteja he?" zeg ik lachend. Ze deugt niet he, die ex.. verantwoordelijk voor het neerslaan van een opstand van studenten in 2000. "But we are all Gambians now!" Herhaal ik-met-de-witte-kop de slogan van The New Gambia. De agent lacht en vouwt zijn krant op. "Yes you are a Gambian too!" Hij wuift met zijn hand dat ik door kan rijden.
Over het strookje zand langs het asfalt danst een klein meisje in haar helblauwe jurkje bezaaid met gouden en zilveren lovertjes. Een prinsesje is er niets bij.
Bij Brikama aangekomen staat het tegemoet komende verkeer in de file. Voor de rij auto's uit ploetert een rolstoel met daarin bergen kleurige kleding. Het kopje van de oude vrouw is ternauwernood terug te vinden. Niemand die toetert, niemand die schreeuwt dat ze opzij moet. Het lint auto's,  ezelkarren en vrachtwagens beweegt zich lijdzaam voort.
De olie die ik voor de jeep nodig heb is 'toevallig op'. "Tomorow maddame!" Dan maar melk in groten getale. Met 2 dozen a 24 liter- of is het 12?- houdbare melk, kunnen we voorlopig voort. Blij dat ik van die poedermelk af ben. Bananen en appels  voor door de pap s ochtends.
Terug in Gunjur nog even voor bier langs ' Father House' - de pater. Want een biertje is me goed bevallen laatst. Helaas ontdek ik thuis dat waar ik voor wegging , zonnebloemolie, vergeten ben. Goede reden om nog eens te gaan.

03

Het hysterisch tikken van de vogels  met hun snaveltjes tegen de spiegelruiten van de Roundhut is overgegaan in allerliefst gekwinkeleer in de bomen rond de put. Het gordijn in de deur opening bolt op als een zeilschip. In de verte kraait een haan en hoor ik de muezzin oproepen tot gebed. Vijf uur. De dag is bijna om.
Een paar dagen geleden las ik 'Kikker en en bijzondere dag' voor aan Malang. Aan het eind bleek het om Kikkers verjaardag te gaan. Stilletjes kroop Malang tegen me aan. Nog drie nachtjes slapen, dan was het zover. Dan zou hij 7 jaar worden, een grote jongen. Nu kon hij nog zijn armpjes om mijn nek slaan en zou ik hem als een aapje - Suloo! Suloo!- naar bed dragen.
Vandaag was de grote dag. Hij hoefde van mij niet naar school. Dus konden we rustig de cadeaus uitpakken. Trots stapte hij met zijn nieuwe sokken en schoenen op zijn nieuwe fiets en kwam terug met zijn harts vriend Mustapha.  Toen later de kids van Omar er nog bij kwamen leek me de club compleet voor een feestje. Keurig aan tafel met ieder een eigen bord - ze zijn gewend gezamelijk uit een schaal te eten - was een feest op zich. Met limonade uit Europa notabene!
Daarna nog even flink tekeer gaan met dansende en knallende ballonnen en het feest kon niet meer stuk.
Afgepeigerd kroop ik op de bank tot Omar me riep. Of ik wel wist dat Malang en Mustapha tot hun nek in de modder zaten. Nee dat wist ik niet en het kan me ook niet schelen. Je bent maar een keer jarig. Als worstelaars hadden ze zichzelf ingesmeerd met modder uit een kuil die ik gegraven had. Verbaasd dat ik niet kwaad werd op ze, renden ze naar de put om daar het feest voort te zetten.
De broeken hangen te drogen op het prikkeldraad, maar Malang had zijn vriend alvast schone kleding van hem zelf gegeven.
En nu zijn ze samen de hort op. En is er nog slechts dat heerlijke gekwinkeleer van de vogeltjes op de compound.

02

Aan de verhalen ligt het niet dat ik niet schrijf. Die zijn er te over. Direct al bij aankomst op de Airport - niemand om me op te halen om middernacht. Laten we het houden op een misverstand.  Met 60 kilo bagage in een donker en inmiddels verlaten luchthavengebouw voelt niet echt prettig.
Om terug te komen op schrijven, vanaf dag1 probeer ik alles 'op peil' te krijgen en schrijven is totaal niet aan de orde. Emmersvol water ophalen uit de put en overgieten in een  reservoir in de badkamer. Tien jerrycans drinkwater tappen  aan de weg. Helaas met de auto van Omar naar het naburige dorp omdat 'onze' leiding kapot gereden was een week geleden en nog niet gerepareerd.  Vervolgens proberen de jeep aan de gang te krijgen. En als hij het doet met een ongelovig gezicht achter het stuur plaats nemen om de banden op te laten pompen.  Ondertussen zwaaien en groeten naar Jan-en-alleman en blij zijn weer terug te zijn, al blijft het een haat-liefde verhaal. Bij het buurtshopje aan de hoofdweg naarbinnen om handen te schudden en naar de buren voor  ijsblokken om meegenomen etenswaar nog enigszins koel te houden (nee ik wil niet meteen zonder kaas, volgende week is vroeg genoeg.) En dan brengt Omar de verstuurde bananendozen en Malangs fiets. Dat is pas echt werk aan de winkel. Wie krijgt wat?! Hoe verwen ik de een en hou ik de ander domweg tevreden om moeilijkheden te voorkomen?
En dan natuurlijk kleinzoon Malang die direct de dag na aankomst met zijn tasje kleren voor de deur staat. Boekjes lezen, keurig koken en alles wat je doet bij een 7jarige. We knuffelen en hij weet van gekkigheid niet waar hij mee zal gaan spelen.  In no time ligt de hele palo vol met blokken, auto's, kleurboeken en potloden, en kan ik bijkans geen poot meer verzetten zonder mijn nek te breken. Alsof ik niet wegeweest ben zitten we 's ochtends op de veranda aan  de pap en zwaai ik hem uit bij de poort als hij op weg gaat naar school.
Koffie drinken en ondertussen onkruid uithalen: het is een chaos overal.
Zo kan ik nog regels vol schrijven. Maar dat doe ik niet want ik lig uitgevloerd en dubbel gevouwen op mijn 'nieuwe' bankje  heerlijk van muziek te genieten. Met twee biertjes gescoord bij de pater is dat dubbel plezier.

01 Daar gaat ze..

Hoe vaak ik ook vertrek, het maakt niet uit. Altijd weer de stress van teveel bagage. Het maakt niet uit of ik nou twintig, dertig of veertig kilo boek, altijd slaak ik pas een zucht van verlichting als het ongeregelde zootje over de lopende band naar binnen geloodst is. Deze keer 40 kilo. Zijnde een alluminium kist die op slot kan (die in Gambia zijn allemaal open gebroken), een zware koffer en een bananendoos vol met weet-ik-wat-allemaal. Over de zogenaamde handbagage kan ik het beter niet hebben.
Altijd rijst de vraag "wat ga je er doen?" Mijn steevaste antwoord: "niets". Ik weet wel beter natuurlijk, maar het is op zijn minst een aardig voornemen.Wel kreeg ik gisternacht, toen ik weer eens niet kon slapen een lumineus idee: ik ga fietsen! Niet dat de mountainbike in orde is, integendeel. Tapha heeft destijds met zijn te sterke handen de versnellingshandels afgebroken en de kabels hangen er dus zielig bij. Googelen wat je daaraan kunt doen zorgde dat ik gisteren bij Decathlon de nodige onderdelen gehaald heb. Toen ik ondertussen bedacht dat de fiets voor kleinzoon Malang onlangs aangekomen is, bedacht ik een machtig plan. We gaan samen fietsen. Naar het strand. Naar Kartong en wat-al-niet. Dus werd het een knalgroen fietshelmpje voor hem met bijpassende handschoentjes en fietsbroek. Ik werd er zo vrolijk van dat ik de stress van de dag ervoor meteen vergat.
Tapha had namelijk niet alleen bedacht dat hij me maar eens moest bellen, hij zou ook naar Amsterdam komen afgelopen weekend. Ik was te overdonderd om nee te zeggen en regelde al zijn achtergelaten kleren zodat hij die mee terug kon nemen naar Duitsland, waar hij inmiddels gevestigd lijkt. Bloedje nerveus wachtte ik uur na uur. Geen Tapha. Toen hij er om elf uur 'savond nog steeds niet was, dacht ik: krijg de kolere maar! en ging naar bed. Sindsdien niets meer gehoord. Geen excuus of verklaring. Niets. Het is goed. Ik ga weg en hoop het 'incident' zo gauw mogelijk te vergeten. Een herkansing is uitgesloten.

Op naar de warmte. Pap die mij altijd van vis voorziet, heeft met zijn kersverse vrouw de Roundhut schoon gemaakt. Omar, de grondeigenaar, staat me hopelijk op het vliegveld op te wachten. Het is donker als ik aankom en de WakaWaka heb ik paraat in mijn rugzak.

Ik heb er zin in. Het volgende verhaal komt uit Gunjur, The Gambia.
'Stay tuned' zeg je dan. Hopelijk Tot Ziens hier :-)